De Stemming van 9 december
De terugval van het CDA van de vorige week blijkt deze week weer gecorrigeerd te zijn.
Als het niet teruggeven van het kwartje van Kok weer aan de oppervlakte komt dan
zal het weer risico's voor het CDA betekenen. Bij de overige partijen valt op dat het
SP weer wat terugzakt. Voor het eerst zien we nu Leefbaar Nederland op 0 staan.
Ten slotte lijkt de aanpak van Zalm m.b.t. het premierschap vooralsnog geen
negatieve gevolgen te hebben, en zoals uit andere resultaten blijkt wellicht vooral
positieve gevolgen.
Peiling politieke voorkeur 9 december 2002
	Verk.
in zetels Tweede Kamer	TK 2002	2/12	9/12
CDA	43	42	46
LPF	26	7	6
VVD	24	27	28
PvdA	23	27	27
Groen Links	10	9	9
SP	9	24	22
D66	7	7	6
ChristenUnie	4	3	4
SGP	2	3	2
LN	2	1	0
Totaal	150	150	150
Verloop van politieke voorkeur
	Verk.
in zetels Tweede Kamer	TK 2002	2/9	30/9	21/10	11/11	9/12
CDA	43	47	43	52	44	46
LPF	26	12	11	3	6	6
VVD	24	26	27	27	31	28
PvdA	23	27	25	28	25	27
GrLinks	10	12	14	13	10	9
SP	9	12	15	15	22	22
D66	7	6	7	5	6	6
ChristenUnie	4	5	5	4	3	4
SGP	2	2	2	2	2	2
LN	2	1	1	1	1	0
Totaal	150	150	150	150	150	150
Electorale potentie van de partijen
De electorale positie van de PvdA is nu vrijwel gelijk aan die van de VVD.
Dat was drie maanden geleden nog behoorlijk anders.
Met name bij de CDA kiezers is het gat van 30% tussen de twee partijen
verkleind naar 6%!
Uit dit overzicht blijkt ook goed hoezeer de SP in die periode versterkt is.
Ondanks het feit dat de SP in de peiling zelf iets terugzakt is die partij qua
potentie even groot als de PvdA en de VVD!
Partijen die kans maken op een stem
	Allen			kiezer CDA			kiezer LPF			kiezer VVD			kiezer PvdA
in procenten van:	9/9	21/10	9/12	9/9	21/10	9/12	9/9	21/10	9/12	9/9	21/10	9/12	9/9	21/10	9/12
CDA	46%	44%	44%	91%	90%	85%	36%	47%	42%	46%	54%	39%	9%	13%	9%
LPF	15%	11%	9%	11%	1%	4%	80%	37%	45%	19%	8%	7%	1%	1%	0%
VVD	41%	38%	37%	47%	45%	40%	52%	44%	50%	93%	90%	82%	9%	10%	6%
PvdA	30%	31%	33%	17%	15%	25%	6%	8%	7%	9%	12%	11%	93%	92%	96%
GrLinks	28%	27%	25%	12%	7%	13%	3%	4%	5%	4%	6%	4%	55%	56%	54%
D66	22%	21%	19%	11%	11%	12%	5%	6%	9%	16%	17%	14%	39%	35%	25%
SP	20%	28%	32%	11%	15%	22%	11%	15%	20%	4%	9%	14%	42%	53%	51%
ChristenUnie	7%	6%	5%	11%	14%	8%	1%	2%	1%	0%	2%	2%	1%	0%	0%
SGP	4%	3%	2%	2%	4%	1%	0%	1%	2%	0%	2%	1%	0%	0%	0%
LN	5%	8%	4%	3%	7%	2%	12%	18%	12%	4%	6%	4%	4%	2%	1%
*) kiezer CDA betekent CDA gestemd in mei 2002
Gewenste regeringscombinatie
Omdat het bij de verkiezingen toch vooral gaat om de 'voortzetting" van een CDA/VVD kabinet zijn de
regeringsvoorkeuren uiterst belangrijk. En ook daar zien we de 'verzwakking' van de VVD en de
versterking' van de PvdA met name bij de CDA-aanhang.
Heel opmerkelijk is het feit dat bij de driepartijenkabinetten CDA+PVDA+SP het populairst is.
Maar de combinatie CDA+VVD+D66 volgt nauw op de voet.
Regeringsvoorkeuren
	Allen	Allen	kiezer CDA		kiezer LPF		kiezer VVD		kiezer PvdA
	18/11	09/12	18/11	09/12	18/11	09/12	18/11	09/12	18/11	09/12
Als CDA+VVD en CDA+PvdA meerderheid halen:
CDA+VVD	47%	41%	61%	54%	61%	59%	81%	75%	4%	1%
CDA+PvdA	24%	30%	17%	24%	6%	8%	6%	9%	63%	68%
combinatie van 3 partijen	27%	27%	19%	21%	28%	32%	12%	15%	32%	27%
Als geen combinatie van 2 partijen de meerderheid haalt
CDA+VVD+LPF	18%	13%	13%	11%	59%	47%	21%	15%	0%	0%
CDA+VVD+D66	16%	20%	21%	24%	11%	15%	37%	48%	3%	2%
CDA+VVD+ChristenUnie	9%	7%	21%	14%	2%	3%	8%	9%	1%	0%
CDA+PvdA+D66	5%	8%	4%	7%	1%	1%	3%	3%	10%	14%
CDA+PvdA+Groen Links	11%	13%	10%	9%	2%	3%	1%	4%	25%	34%
CDA+PvdA+SP	19%	21%	12%	21%	7%	11%	6%	4%	42%	34%
VVD+PvdA+D66	4%	3%	0%	1%	2%	1%	6%	4%	7%	8%
andere combinatie	18%	11%	19%	10%	9%	15%	14%	11%	13%	7%
Uit het verleden is gebleken dat kort voor de verkiezingen kiezers hun stem ook kunnen laten
bepalen door het feit dat ze een bepaalde regering niet willen. Dan zien we dat het
negatieve gevoel over een CDA+VVD combinatie groter wordt (van 37 naar 42%) en
over een CDA+PvdA combinatie daalt (van 49 naar 43%).  Dit komt vooral door de
kiezers van CDA+LPF.
Reacties op CDA+VVD en CDA+PvdA
	Allen	Allen	kiezer CDA		kiezer LPF		kiezer VVD		kiezer PvdA
	18/11	09/12	18/11	09/12	18/11	09/12	18/11	09/12	18/11	09/12
Reactie op een CDA+VVD regering na verkiezingen
erg positief	19%	21%	21%	28%	22%	28%	47%	42%	1%	0%
vrij positief	37%	31%	55%	42%	47%	38%	39%	44%	12%	7%
vrij negatief	22%	23%	12%	17%	14%	17%	8%	10%	49%	43%
zeer negatief	15%	19%	3%	4%	8%	11%	1%	1%	32%	44%
Reactie op een CDA+PvdA regering na verkiezingen
erg positief	8%	9%	8%	12%	2%	3%	3%	2%	21%	23%
vrij positief	37%	44%	36%	42%	9%	20%	16%	20%	70%	70%
vrij negatief	32%	28%	40%	32%	37%	30%	49%	48%	6%	4%
zeer negatief	17%	15%	10%	11%	46%	42%	29%	27%	3%	2%
Als de machtsvraag (halen CDA+VVD 75 zetels) heel duidelijk aan de orde komt dan werkt hij waarschijnlijk
alleen maar bij de LPF-kiezers!
Vertrouwen in politiek en politici
Het vertrouwen in de politiek blijft schommelen rond de 4.8, dus op een laag niveau.
Per partij blijven de scores ook binnen een kleine range.
Vertrouwen in de politiek
		kiezer	kiezer	kiezer	kiezer
	Allen	CDA	LPF	VVD	PvdA
21/10	4.8	5.2	4.3	4.9	4.9
28/10	4.6	5.1	4.7	4.7	4.1
11/11	5.0	5.5	4.3	5.1	4.9
02/12	5.0	5.4	4.7	5.0	4.9
09/12	4.8	5.3	4.5	5.0	4.6
Bij de politici hebben we de afgelopen week wel forse veranderingen gezien.
Door de expliciete uitspraak van Zalm over het premierschap is zijn score en die van
Balkenende gestegen. Zalm staat er beter voor dan op welk ander moment sinds
de val van het kabinet. Zijn positie is aan het herstellen bij de LPF- en de VVD-kiezers.
Balkenende stijgt onder vrijwel iedereen, maar het sterkst onder de PvdA-kiezers.
Bos is deze week duidelijk weggezakt. Met name onder de CDA en PvdA kiezers.
Ik denk dat het uitermate onverstandig is om zelf te zeggen niet minister president te willen
worden als de PvdA om die rol geroepen wordt.
Last but not least. De positie van Marijnissen is nu duidelijk aan het verzwakken.
Ten opzichte van 2 maanden geleden is het over de hele linie bijna 1 punt gezakt.
De score van Herben is vrijwel net zo laag als die van Nawijn was.
Teeven en Ratelband zijn deze week beiden 0.2 gezakt. De score van Teeven is vrijwel
gelijk aan die van Herben. Ratelband scoort 1.5
		kiezer	kiezer	kiezer	kiezer
	Allen	CDA	LPF	VVD	PvdA
Balkenende            07/10	6.2	7.3	6.6	6.5	4.8
Balkenende            21/10	6.0	7.6	6.2	6.3	4.8
Balkenende            02/12	6.3	7.3	6.3	6.3	5.3
Balkenende            09/12	6.5	7.4	6.5	6.6	5.6
Zalm                      07/10	6.6	6.8	6.3	7.5	6.2
Zalm                      21/10	5.6	6.2	4.6	7.1	5.2
Zalm                      02/12	5.3	5.7	5.0	6.6	4.4
Zalm                      09/12	5.5	5.7	5.2	6.9	4.9
Bos                       21/10	5.7	5.6	4.5	5.6	7.4
Bos                       02/12	5.8	5.9	4.4	5.2	7.6
Bos                       09/12	5.5	5.2	4.7	5.2	7.1
Herben                  21/10	4.1	4.5	5.4	4.2	2.9
Herben                  09/12	3.8	3.7	5.5	3.8	3.4
Rosenmoller           07/10	6.2	6.2	4.4	5.9	7.4
Halsema                25/11	5.1	4.8	3.7	4.7	5.9
Halsema                09/12	5.1	4.9	3.6	4.7	6.0
Marijnissen            07/10	6.8	6.6	6.0	6.3	7.3
Marijnissen            21/10	6.3	6.2	5.2	5.7	7.5
Marijnissen            02/12	6.2	6.2	4.8	5.4	6.7
Marijnissen            09/12	5.9	5.6	5.2	5.4	6.4
De Graaf               07/10	5.9	5.8	4.7	5.8	6.7
De Graaf               21/10	5.3	5.2	3.9	5.2	6.3
De Graaf               09/12	5.3	5.0	4.3	5.3	5.9